Uyku felci ne anlama gelir ve nasıl oluşur?

Uyku felci, halk arasında "karabasan" olarak da bilinen, uykuya dalma veya uyanma sırasında geçici olarak hareket edememe ve konuşamama durumudur. Bu sırada kişi tamamen bilinçlidir, ancak vücudunu hareket ettiremez veya ses çıkaramaz. Genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürer ve kendiliğinden sona erer. Uyku felci tıbbi olarak tehlikeli bir durum olarak kabul edilmez, ancak yaşayan kişide yoğun korku ve endişe yaratabilir.

Uyku felci, uyku döngüsünün doğal bir parçası olan REM (Rapid Eye Movement - Hızlı Göz Hareketi) uykusu evresiyle yakından ilişkilidir. REM uykusu sırasında, rüya görülen evrede, beyin vücudu geçici olarak felç durumuna sokar. Bu felç durumu, kişinin rüyalarını fiziksel olarak canlandırmasını ve kendine veya çevresine zarar vermesini engellemek için doğal bir koruma mekanizmasıdır.

Uyku felci, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:

• Uykuya dalarken: Vücut REM uykusuna geçmeden önce felç durumuna girer, ancak beyin henüz tam olarak uykuya geçmemiştir.
• Uykudan uyanırken: REM uykusundan uyanıldığında, beyin uyanık duruma geçer ancak vücut felç durumundan henüz çıkmamıştır.

Bu durumun oluşmasına katkıda bulunan faktörler şunlardır:

• Düzensiz uyku saatleri veya uyku yoksunluğu
• Stres ve kaygı bozuklukları
• Sırt üstü uyuma pozisyonu
• Narkolepsi gibi uyku bozuklukları
• Madde kullanımı veya bazı ilaçların yan etkileri

Uyku felci sırasında kişiler sıklıkla halüsinasyonlar da deneyimleyebilir; örneğin, odada birinin olduğunu hissetmek, nefes alamadığını düşünmek veya göğsüne bir ağırlık binmiş gibi hissetmek gibi. Bu durum, beynin uyanıklık ve rüya durumları arasında kalmış olmasından kaynaklanır.

Uyku felci yaşayan kişiler, düzenli uyku alışkanlıkları geliştirerek, stres yönetimi teknikleri uygulayarak ve uyku hijyenine dikkat ederek bu durumu minimize edebilirler. Tekrarlayan ve yaşam kalitesini etkileyen durumlarda ise bir uyku uzmanına başvurmak önerilir.