Felç Belirtileri ve Tedavisi

Felç Nedir?

Felç, beynine kan akışını sağlayan damarlardan birinin tıkanması ve beyine giden kan akımının aniden yavaşlaması veya durması sonucu meydana gelen kalıcı bir hastalıktır. Felç, dünyada kalp ve damar hastalıklarından sonra en önemli ölüm nedenlerinden biridir. Dünyada dakikada ortalama bir kişi felç geçirmekte ve her üç dakikada bir kişi bu nedenle hayatını kaybetmektedir. Yetişkin insanlar arasında en önemli sakatlık nedeni beyin damar hastalığıdır. Felç, beyinde kan dolaşımını sağlayan damarlardan birinin aniden tıkanması ile beyine giden kan akışının yavaşlaması sonucu meydana gelir. Beyin damarlarından birinin ani şekilde yırtılması ile kanın beyin dokusuna akmasına halk arasında beyin kanaması denilmektedir.

Felç Nedenleri

Felç nedenleri arasında hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, sigara kullanımı ve yüksek kolesterol gibi rahatsızlıklar yer almaktadır. Felç vakaları içinde sınırlı bir yere sahip olan beyin kanamalarının en önemli nedeni kontrol edilmemiş hipertansiyondur. Beyin içerisindeki baloncuklar ve damar yumakları da beyin kanamalarının nedenleri arasında yer almaktadır. Beynin herhangi bir yerinde uzun süre sessiz kalan bu damar yumakları bir gün aniden kanama yapabilir. Daha yaygın bir felç türü olan ve tıkayıcı inmeler adı verilen durumlar ise şu şekildedir:

Kalpten kaynaklanan tıkanmalar: Kalp içinde oluşan pıhtılar yerlerinden koparak beyin damarlarını tıkar. Örneğin, enfarktüs geçirmiş olan kalpte belli bir bölgede kalp kası fonksiyonunu kaybedebilir. Bunun sonucunda da kalp kasılamayacağından orada pıhtılar birikebilir. Oluşabilecek bir ritim bozukluğunda bu pıhtı kalpten fırlayıp beyne gider ve felce yol açar.
Beyini besleyen büyük damarlarda görülen problemler: Şah damarı olarak bilinen karotis ve arka taraftaki vertebral arterler, beynin arka bölgeleri ile beyin sapı ve beyinciği sulayan damarlarda oluşan rahatsızlıklar inmeye sebep olur.
Beynin derin bölgelerini sulayan küçük damarlarda yaşanan sorunlar: Diyabet, yüksek kolesterol ve hipertansiyon gibi damar yatağını bozan kronik hastalıklar bu duruma yol açar. Büyük bir damar yavaş yavaş tıkanırsa, sağlam kalan damarlar tıkanan damarın alanını beslemeye başlar ama küçük damarlarda bu durum gerçekleşmez. Bu sebeple küçük damarların ani tıkanmasıyla besledikleri bölge tamamen kansız kalır. Bunun nedeni ise hipertansiyonun yıllar boyunca uç damarlarda yaptığı olumsuz ve tahrip edici etkilerdir.
Ender görülen nedenler: Bu gruptaki hastalar incelendiğinde kalıtsal hastalıklar, romatizma hastalığının bir parçası şeklinde oluşan damar problemleri veya kanın pıhtılaşması ile ilgili hematolojik problemler bulunur. Bunun yanında büyük damarların aniden yırtıldığı diseksiyonlar da bu grupta değerlendirilir. Diseksiyonlar, genç yaşta oluşan önemli bir inme nedenidir. İnme, yaşlılık hastalığı olarak algılanmamalıdır. Felç, çocuklukta da görülebilir. Diseksiyonlar, çocukluk çağında oluşan inmelerin önemli nedenlerinden biridir ve doğumda bile ortaya çıkabilir.
Nedeni bilinmeyen inmeler: Bu grup, tıkayıcı inmeler içinde %10-30 kadar bir etkiye sahiptir.

Sonuç

Felç, ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumdur. Beyine giden kan akışının kesilmesi veya yavaşlaması sonucunda meydana gelen bu durum, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Felçten korunmak için sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirmek, düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve risk faktörlerini minimize etmek önemlidir. Özellikle hipertansiyon, diyabet ve yüksek kolesterol gibi kronik hastalıkların kontrol altında tutulması, felç riskini azaltmada önemli bir rol oynar. Felç belirtileri görüldüğünde acil tıbbi yardım almak hayati öneme sahiptir.